Ook ik wil even nadenken over wat er misgaat bij het CDA en waar het misgaat bij het CDA. Zoals zovelen heb ik daar ook een beeld bij, welke ik onderstaand probeer onder woorden te brengen.

Dat er iets mis is binnen het CDA is de afgelopen periode gelukkig gebleken. Natuurlijk had het niet zover moeten komen, maar als iets ziek is, dan kan je er maar het beste op tijd achter komen.  Of het CDA er op tijd achter gekomen is, moet de toekomst leren. Wat ons nu te doen staat is de ziekte diagnosticeren en behandelen.

Politiek bedrijven

Allereerst moeten we dus diagnosticeren wat er precies aan de hand is binnen het CDA. Wat mij betreft kun je het CDA als partij van twee kanten bekijken: waar staat de partij voor, en hoe willen we politiek bedrijven.

Waar we het over eens zijn is dat het CDA staat voor een land waarin iedereen meetelt en waarin iedereen meedoet. Een partij die vindt dat we de vruchten van de schepping mogen gebruiken, maar niet mogen uitbuiten, zoals een goed rentmeester betaamt. Deze vorm van christendemocratie is wat ons aanspreekt aan het CDA en is wat het CDA maakt tot een partij welke zijn urgentie niet zal verliezen.

Waar het wat mijns inziens misgaat is de manier waarop het CDA politiek tracht te bedrijven. Even kort door de bocht kun je politiek op drie manieren bedrijven: de oude manier, de huidige manier, en de toekomstige/nieuwe manier.

Politiek als imago

Om te beginnen de huidige manier. Tegenwoordig draait politiek bedrijven vooral om imago. Snelle slogans welke mediageniek zijn voeren de boventoon in het debat. Politici die enkel een bijdrage leveren zodat er een kek filmpje op Facebook geplaatst kan worden, dragen inhoudelijk niet bij aan de doelstellingen van de Kamer. Helaas is deze vorm van politiek niet voorbehouden aan andere partijen en deelt het CDA in de malaise om gecompliceerde onderwerpen in soundbites tot de ‘kern’ terug te willen brengen. Dit alles lijkt te zijn ingegeven door de constante drang om goed te scoren in de politieke peilingen. Alles moet wijken om te voldoen aan de wensen van het volk en een zeteltje meer bij Maurice.

Ook wetgeving lijkt nu te moeten voldoen aan het appelleren aan de publieke opinie, boven het stellen van grenzen en het voorkomen willekeurige interpretatie. Een schrijnend voorbeeld hiervan is de nieuwe wet waarin wordt gesteld dat dieren moeten kunnen leven zoals ze dat van nature zouden doen (of zoiets). En juist dat ‘of zoiets’ is een schande voor een wet. Een wet dient eenduidig te zijn en géén ruimte te laten voor interpretatie. Een wet zoals deze, die wordt aangenomen om de publieke opinie te pleasen, terwijl de Kamer niet eens weet hoe de wet geïnterpreteerd mag worden is een toonbeeld van de tekortkomingen van de huidige politiek.

Is de oude politiek dan zoveel beter? Ooit wel misschien, maar zoals de geopende beerput van het CDA toont, nu niet meer. Want deze oude vorm van politiek bedrijven is, denk ik, waar het misgaat bij het CDA. En nu moet ik toegeven dat dit speculeren vanaf de zijlijn is.

Politiek als spel

Allereerst mijn definitie van oude politiek: oude politiek draait om status én het ‘politieke spel’. Een politicus bouwt over de jaren een bepaalde status op. Hoe meer status-punten een politicus heeft hoe meer waarde hij heeft binnen het politieke spel. Status-punten verkrijg je door het hebben van een netwerk, zowel politiek als in het lobby-circuit, ergo: de juiste vriendjes hebben. Bonuspunten krijg je door posities welke je in de loop der jaren hebt bekleed. Het politieke spel speelt zicht overal af: zichtbaar in de Kamer, onzichtbaar in de achterkamertjes en bij de netwerkborrels.

Het politieke spel speelt zich af aan de speeltafel waaraan de spelers met de meeste status-punten het voor het zeggen hebben. Dit kan heel goed werken, als er binnen een debat een bepaalde hiërarchie is kan dit helpen de besluitvorming te versnellen. Het gevaar is echter dat persoonlijke belangen en ego’s een rol gaan spelen en de boventoon gaan voeren. Stel nu, speler A zet een keer in op een verkeerde wet, of speler B maakt eens een grote fout. Dit zou niks uit moeten maken, overkomt ons allemaal wel eens, dan keer je terug op je schreden en los je op wat er fout is gegaan. Maar wanneer je fouten toegeven dure status-punten kan kosten, dan is het misschien wel veel fijner om een foutje even weg te moffelen. Wanneer ten halve keren dus níet meer beter is dan ten hele gedwaald, dan is het politieke systeem ziek. Wanner hoge ambtenaren memo’s kunnen laten ‘verdwijnen’, wanneer ministers bonnetjes laten ‘verdwijnen’ dan is de hele democratie ziek! Want zonder openheid van zaken kan er immers nooit politieke verantwoording worden afgelegd, verantwoording zoals die op verkiezingsdag hoort te worden afgelegd. Verantwoording welke het fundament is waarop een gezonde democratie gebouwd is.

Dit is de reden waarom Rutte keer op keer de verkiezingen kan winnen, door misleiding. Eerst de Kamer misleiden, met als doel de kiezer te misleiden. Alles om zijn eigen plek aan de speeltafel te waarborgen. Waarbij moet worden opgemerkt dat de Kamer zicht ook graag laat misleiden. En waarbij de pers zich ook graag laat misleiden. Bij de pers is het hebben van een goede verstandhouding met een politicus te vaak belangrijker dan het stellen van kritische vragen. Daarom pleit ik voor een strikte scheiding tussen pers en staat, wat de pers de mogelijkheid moet geven weer scherp op de inhoud te zijn, maar dat terzijde.

Super-League

Wat er ontstaat is een soort politieke Super-League, of zoals Wilders zegt: Politieke Elite. Dezelfde politici en hoge ambtenaren die het idee hebben dat zij gezamenlijk zo belangrijk zijn, dat ze niet meer willen weten wat hun oorspronkelijke taak is, namelijk het volk vertegenwoordigen. Kliekjes mensen, welke, zoals bleek in de toeslagenaffaire, elkaar keer op keer de hand boven het hoofd houdt, om zodoende hun eigen stoel aan de speeltafel van het politieke spel veilig te stellen.

Ik denk dat dit het politieke spel is wat Omtzigt aan de kaak wil(de) stellen. Hij wil politiek weghalen uit het circuit van het politieke-spel en haar spelers en weer terugbrengen naar de Kamer, terugbrengen naar de inhoud, om de burger te dienen.

Losbreken uit oude gewoontes

En dit is waar de schoen wringt voor het CDA. Want binnen het CDA, het zij in de fractie, of in het bestuur (of misschien ook wel bóven het bestuur, de onzichtbare mensen die de partij daadwerkelijk besturen), zitten mensen met veel belangen in het oude politieke spel. Mensen die jarenlang bezig zijn geweest een stack status-punten op te bouwen.

Ik denk dat het deze mensen zijn die nog steeds de optie openhouden om deel te nemen aan een nieuw kabinet, enkel om maar vast te houden aan de ereplaatsen aan de speeltafel. Juist nu het CDA baadt heeft bij een positie in de oppositie, om de ruimte te krijgen het eigen onmisbare geluid te laten horen in plaats van gebonden te zijn aan een regeerakkoord, als een soort minderwaardig VVD-aanhangsel. Wanneer het CDA mee zal regeren, maakt het zichzelf overbodig.

Deze mensen, die stiekem verslaafd zijn aan het politieke spel, blokkeren de weg die Omtzigt met de partij wil inslaan. Zij sneden de lifeline die het CDA in handen had door, niet om de partij te dienen, maar om het eigenbelang veilig te stellen. Deze mensen achtten het politieke spel, waarin zij zo bedreven zijn geraakt, het zichzelf vertegenwoordigen, belangrijker dan hun daadwerkelijke taak: het volk vertegenwoordigen.

Op naar de toekomst

En dat is waar de toekomstige/nieuwe manier van politiek bedrijven voor zal moeten staan, het volk vertegenwoordigen door politiek te bedrijven op: integriteit, waarheid en inhoud. Niet de spelers, maar de inhoud doet ertoe. Het liefst openbaar in de Kamer. Niet met mooie slogans, maar met inhoudelijke debatten. En waar het niet anders kan, wanneer het mes op tafel ligt, of als er gepolderd moet worden, dan kan het in de achterkamers.

Met Omtzigt had het CDA goud in handen, omdat hij pleitbezorger was van deze nieuwe manier van denken, en omdat hij geloofd wordt door het electoraat.

Nu we hebben gediagnostiseerd waar de ziekte zit, is het tijd om de ziekte te behandelen. Enkel met een grondige operatie en een verandering van dieet kan dit ziekelijke systeem worden genezen. Een ziekelijk systeem welke het voortbestaan van het CDA bedreigd, maar erger nog het voortbestaan van de democratie bedreigd. Een grondige operatie, om de rotte appels uit de boom te slingeren en de structuur in de partij weer te herstellen: een partij die geleid wordt door zijn leden. Een verandering van dieet, door de manier van politiek bedrijven te veranderen naar een nieuwe toekomstbestendige manier.

Hier ligt de zware taak voor het CDA. De taak die we met zijn allen op moeten pakken. De taak om van het CDA weer een geloofwaardige partij te maken. De partij die bij het bedrijven van politiek áltijd het volk-vertegenwoordigen als uitgangspunt neemt. Dit vergt mensen in de fractie én in het bestuur die politicus zijn, niet om het eigen politieke belang te vertegenwoordigen, maar om het volk te vertegenwoordigen. Niet om de eigen positie met hand en tand te verdedigen, maar om het belang van de burger te verdedigen. Niet uit de arrogantie van de macht, maar uit de vasthoudendheid van de tegenmacht. Niet om gediend te worden, maar om te dienen.

Dat is waar de toekomstige Christendemocratie voor moet staan.